Öncelikle Engelli Sağlık Kurulu raporu almak için Hemofili hastalarının farklı zamanlarda ölçülmüş faktör düzeylerine ihtiyaç duyulmaktadır.
Güncel mevzuatta faktör düzeyi < %1 ise %80, %1-5 arası %40 ve >%5 ise %20 özürlülük oranı veriliyor. Eğer kişinin ortopedik sorunları varsa bu oranların üzerine eklenmektedir.
Ayrıca “ağır özürlü” terimi bir kişi, özürlülük oranı %90 dahi olsa ağır özür sayılmayabilir. “ağır özürlü ” ibaresi günlük yaşamını tek başına idare ettiremeyen kişilere sağlık kurulunun kararıyla verilmektedir. Örneğin “bakım aylığı” gibi haklarda bu koşul aranmaktadır.
Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı’na girerek devlet memuru olma hakkına sahip olabilmektedirler.
4857 Sayılı iş kanunu; 50 ve üzeri işçi çalıştıran kamu işyerlerinde %4 ve özel sektör işyerlerinde %3 olarak engelli çalıştırma zorunlulukları vardır.
Kamu kuruluşlarında çalışan engelli çocuğu olan memur anne ve babalara nöbet ve fazla mesai muafiyeti vardır.
Şehirlerarası yolcu otobüslerinde, Karayolları Taşıma Yönetmeliğinin 57. maddesinin 11. fıkrası gereği; % 40 oranında engelli olduğunu belgeleyen kişiler için bilet ücreti, geçerli ücret tarifesi üzerinden % 30 indirimli düzenlenmektedir.
Türk Hava Yolları, % 40 ve üzeri oranda engelli olan yolculara, uygulanabilir ücretler üzerinden tüm iç ve dış hatlarda % 20 indirim sağlamaktadır. İndirimden faydalanmak isteyen % 40 ve üzeri oranda engelli kişilerin ve refakatçilerinin, engelli kimlik kartı veya sağlık kurulu raporu veya ”Engelli” ibaresi bulunan nüfus cüzdanlarını ibraz etmeleri gerekmektedir.
Müze ve ören yerlerine, engelliler ile bir refakatçisi T.C vatandaşları kimliklerini ibraz etmek suretiyle ücretsiz biletle girmektedirler.
Resmi Gazetede yayınlanan Torba Yasa ile (10 Şubat 2016/ 6663 sayılı Kanun); engelli çocuğu olan anneler için, doğumdan sonra 12 ayı geçmemiş olması şartı ile 12 ay yarı zamanlı çalışma hakkı getirilmiştir. Bu yarı zamanlı çalışma tam maaşlıdır. Engelli çocuğun engel oranı, ağır/ hafif engelli olup olmadığı ve gelir düzeyi dikkate alınmaksızın bu hakkı isteyen her anne kullanabilir.
Ağır engelli çocuğu olan annelere 1 Ekim 2008 tarihinden sonra verilmiş bir haktır. Çocuğun ağır engelli raporunun alındığı tarihe göre SGK’ nın kararı önemlidir. Çalışılan sürenin dörtte biri oranında süre çalışılan süreye ilave edilir. Bu süre emeklilik süresinden düşürülür. Bakınız: 5510 saylı Kanun 28. Madde. Başvuru; çalışma belgesi, engelli raporunun aslı gibidir fotokopisi, çocuğun ve annenin kimlik fotokopileri ve dilekçe ile SGK ya yapılır.
Engelli kimlik kartı ile başta ücretsiz ve indirimli seyahat olmak üzere birçok hak ve hizmetten yararlanılmaktadır.
Engelli kişilerin faydalanacakları hak ve indirimler; ilgili kurum, kuruluş veya yerel yönetimler tarafından belirlenmektedir. Bunun yanında bazı kamu ve özel sektör kuruluşlarının, engelli kimlik kartı, nüfus cüzdanına işlenmiş engellilik bilgisi ya da engellilere verilen sağlık kurulu raporunu esas alarak engellilere sağladığı kolaylıklar bulunmaktadır. Bu indirimler ve/veya oranları zaman zaman ilgili kurumlar tarafından değiştirilebilmektedir.
10-16 Mayıs Engelliler Haftasının ilk günü ile 3 Aralık Dünya Engelliler Gününde kamuda görev yapan tüm engelliler idari izin sayılır.
Kendisi % 40 ve üzerinde engelli olanlar,
Bakmakla yükümlü olduğu eş, çocuk, anne ve babası engelli olan çalışanlar (serbest çalışanlar ve isteğe bağlı çalışanlar dahil).
Bulundukları il/ilçe vergi dairelerine müracaat ederek vergi indirim hakkı alırlar.
%40 ve üzerinde engelli olanlar için; ev sahipliğinin kendisi olması şartı ile tek ev için, 200 metrekareyi geçmeyen evlerde muafiyet vardır. Arsa sahipliği muafiyet kapsamında değildir. Evin bulunduğu yerleşim yerinde Belediyelerin ilgili kısımlarına müracaat edilmelidir. Engelli ailesi olmak, vergi muafiyet kapsamında değildir. Evin engelli kişi üzerine olması şarttır.
Alınan engellilik raporuyla özel eğitim alması gerektiği belirtilen engelli çocuk için (engel oranı en az %20 olması şartı ile) Rehberlik Araştırma Merkezlerinin değerlendirmesi sonucu Özel Eğitim imkanlarından yararlanır.
Engelliler Veri Tabanı Oluşturulmasına ve Engellilere Kimlik Kartı Verilmesine Dair Yönetmelik 19.07.2008 tarihli ve 26941 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu Yönetmeliğe göre engelli kimlik kartları Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığına bağlı İl Sosyal Hizmetler Müdürlükleri tarafından verilecektir. Engelli kimlik kartı çıkartmak için gerekli belgeler; sağlık raporu aslı ve fotokopisi, 2 Adet resim, nüfus kağıdı ve fotokopisidir.
ÖTV Muafiyetinden;
a) Engelli sınıfı sürücü belgesi olan ortopedik engelliler ile
b)%90 ve üzeri rapor alabilen tüm engelliler faydalanabilir.
Ayrıca Hemofili hastası olmak ÖTV indiriminden yararlanabilmek için tek başına yeterli değildir. Ortopedik engeli bulunmak veya farklı hastalıklardan alınacak dereceler ile toplam engel oranının %90’ı geçmesi gerekmektedir. Aksi takdirde hemofili hastaları ÖTV indiriminden faydalanamaz.
%40 ve üzeri olan engellilerin ÖTV’den muaf olması için öncelikle engellerine yönelik bir rapor almaları gerekmektedir. Engelliler için özel hazırlanmış olan aracı kullanmasında herhangi bir sakınca yoksa indirimden faydalanılabilir. Buna ek olarak H sınıfı ehliyete sahip olması gerektiğine ilişkin bir şart aranmaktadır.
Öncelik olarak bir hastaneye başvurmalı, istenen testlerden geçtikten sonra, engellilik yüzdesine göre otomobil satın alma olanakları verilmektedir.
Bu şekilde alınan araçları 5 sene boyunca satamıyorsunuz. Aynı zamanda engelliye ait aracı bir başkası kullanamamaktadır. Fakat engelli aracı kendi kullanmayacaksa değilse şoförü veya üçüncü dereceye kadar akrabaları kullanabilir. Başkası kullanamaz.
BAZI KAMUSAL HAKLAR
Su İndirimi: Bulunduğunuz il/ilçe belediyesinin engellilere su indirimi yapıp yapmadığını ilgili birimden öğreniniz. Ankara’da su indiriminden (%50 oranında) yararlanmak için 18 yaşını doldurmak gerekmektedir. Ev sahibi, kiracılar ve lojmanda oturanlar su indirimi yaptırabilirler. Ev sahipleri ve kiracıların evin deprem sigortası belgesini göstermeleri gerekmektedir. Elektrik ve doğalgazda indirim yoktur.
Digitürk İndirimi: Engelliler, gaziler ve şehit eşleri için Digitürk paketleri % 50 indirimlidir. Digiturk Paketlerinde %50 indirim kampanyasından yararlanabilmesi için engellinin aşağıdaki belgelerden biri ile durumu belgelemesi gerekmektedir: Engelli kimlik kartı Engelli sağlık raporu Nüfus cüzdanlarına işlenmiş ve engelli oranı yüzde 40 ve üzerinde olanların nüfus cüzdan fotokopileri.
Türk Telekom Sosyal Tarife: Türk Telekom Sosyal Tarife engelliler, gaziler ve şehit yakınları için düzenlenmiştir. Başvuru için engelli raporu, nüfus kağıdı fotokopisi gereklidir. İlgili Telekom Merkezine engelli birey ile ya da vasi kararı ile başvuru yapılmalıdır. Engel durumuna göre, tüm vücut fonksiyon kaybı oranı %40 ve üzeri olan müşterilerimizden tam teşekküllü hastanelerden alınmış olan sağlık kurulu rapor/heyet raporu ibraz edenler faydalanabilir. Kurumlar tarafından tahsis edilen “kimlik kartları” ile yapılan başvurular kabul edilebilir. Sadece adına kayıtlı bir telefon aboneliği için bu tarifeden faydalanılabilir. Abonelik sadece belge ile durumunu ispatlayabilen müşteriler için geçerlidir..
TTNET ve Fiber İnternet: Bu hizmetler yaş sınırı olmaksızın %25 indirimlidir.
Engel oranı % 40 ve üzeri olan Engelliler, istenen belgeler ile birlikte başvurarak, TTNET Sizinle paketlerinden faydalanabilirler.
Türksat Uydunet Hizmetleri : Türksat’ın hizmetini vermiş olduğu Uydunet internet hizmetinde, abonelerin gerekli koşulları sağlamak şartı ile %25 indirimli olan Engelsiz Tarife uygulaması vardır. Yeni abonelik başvuruları; İl Müdürlükleri, iş Ortakları ve Çağrı merkezi üzerinden, tarife değişimiyle geçiş işlemleri ise İl Müdürlükleri ve İş Ortakları ofislerinden yapılabileceklerdir. Engelli kimlik kartı veya engelli raporu ve nüfus kağıdı ile başvuru yapılmalıdır.
Türkcell Süperonlıne: Engel Tanımayanlar kampanyasından engellilik oranları %40 ve üzeri olan Engelliler, faydalanabilirler. Hak sahipleri Turkcell Superonline Müşteri Hizmetlerine yapılacak başvurularla kampanyaya katılabilirler. Bu hizmetlerde %25 indirim mevcuttur.
ULAŞIMDA İNDİRİM
Şehir İçi Ulaşım: Belediye otobüsleri, Metro seferleri, TCDD ve Deniz Yollarının şehir içi seferleri ücretsizdir.
’’Ağır engelli’’ibareli raporu olanların bir refakatçisi engelli kişi ile birlikte olmak şartıyla ücretsiz ulaşımdan yararlanır.
TCDD ve Deniz Yolları: Devlet Demiryollarına ve Deniz Yollarına ait şehir dışı seferleri ücretsizdir. ’’Ağır engelli’ibareli raporu olanların bir refakatçisi engelli kişi ile birlikte olmak şartıyla ücretsiz ulaşımdan yararlanır.
Şehirler Arası Otobüslerde İndirim: Şehirlerarası ulaşımda engelli indirimi: Yetki belgesi sahipleri, en az %40 oranında engelli olduğunu belgeleyen kişilere; geçerli ücret tarifesi üzerinden bilet ücretinde %40 indirim uygular. İnternetten bilet alımlarında bu indirimden yararlanılamamaktadır. Engelli indirimi yapmayan ya da otobüslerde engelli indirimini sınırlı sayıda engellilere yapan otobüs firmaları hakkında tutanak tutturup Ulaştırma Bakanlığına bildirebilirsiniz.
THY İndirimi: %25 indirim mevcuttur. Ancak ekonomik bilet alanlar ile internetten bilet alanlar bu indirimden yararlanamamaktadır
MÜZE VE ÖREN YERLERİNDE İNDİRİM
Müze ve ören yerlerine giriş ücretsizdir. Özel işletilen müze ve tarihi yerlerde indirim hakkı işletmenin inisiyatifindedir.
DEVLET TİYATROLARINDA İNDİRİM
Gösterileri ücretsiz izleme hakkı vardır. Engelli Tiyatroları Kültür Bakanlığından maddi destek almaktadır.
BELEDİYE HİZMETLERİ
Büyükşehir, il, ilçe ve belde belediyeleri engellilere yönelik çalışmalar yapmakla yükümlüdürler. Bağlı olduğunuz belediyelere müracaat ederek engellilere yönelik hizmetleri öğrenebilirsiniz. Meslek Edindirme Kursları, Yaşam Merkezleri, Rehabilitasyon Merkezleri, Temizlik, Servis Hizmetleri, Psikolojik Destek Hizmetleri, Sosyal Yardım, Bakım, Bilgilendirme, Bakım ve Onarım Hizmetleri belediye hizmetlerine örnektir. Bu hizmetlerden yararlanabilmek için Belediye Engelli Hizmet Birimine kayıt olunması gerekmektedir.
MUAYENEDE ÖNCELİK HAKKI
Tüm hastanelerde engellilere muayene sırasında öncelik hakkı vardır. Bu öncelik hakkı kayıt sırasını kapsamaz. Bu durum başvurduğunuz hastanenin inisiyatifindedir.
TOKİ KURA ÇEKİLİŞİNDE HAKLAR
TOKİ kampanyalarında uygun şartları taşıyan engellilere öncelikle engellilere ait kuraya katılma hakkı verilir. Bu kurada kendilerine ev çıkmayanlar ikinci olarak genel kuraya katılma hakları da vardır. Başvurunuzda bu uygulamanın olup olmayacağı hakkında bilgi alınız.
ENGELLİ SPORCULAR
Engellilerin profesyonel olarak spor yapmaları için Devlet Bakanlığına bağlı Engelliler Spor Federasyonu vardır.
ÜNİVERSİTEYE GİRECEK VE ÜNİVERSİTEDE OKUMAKTA OLAN ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN HAKLARI
Bakanlar Kurulu Kararı ile Yükseköğretim programlarına kayıt veya kayıt yenileme sırasında engelli olduğuna dair raporu ilgili yükseköğretim kurumuna sunan öğrencilerin ödemesi gereken öğrenim ücreti tutarlarından engellilik oranı kadar indirim yapılır. Engelli olduğu halde, kayıt yaptırma veya kayıt yenileme sırasında engelli olduğuna dair raporu ibraz edemeyen öğrencilere, ilgili belgeyi ibraz ettiği tarihte, engellilik oranı kadar yapılacak indirim tutarı red ve iadeler kaleminden iade edilir. (Bazı üniversiteler öğrenim ücreti almayabiliyor. Detaylı bilgiyi söz konusu üniversitenin gerekli birimlerinden öğrenebilirsiniz.)
Öğrenciler için Başbakanlık Bursunda öncelik hakkı tanınır.
Engelli gençlere ait KYK geri ödemelerinde muafiyet yoktur. Bu konuda üniversitenizden bilgi alınız.
KYK ve Başbakanlık Bursu için %40 ve üzeri engelli olanlar öncelik hakkından yararlanır. Ayrıca anne veya babası %40 ve üzeri engelli olanlar da öncelik hakkından yararlanır.
ÖNEMLİ İLETİŞİM BİLGİLERİ
ALO 183 Sosyal Hizmetler: Alo 183 hattı aracılığıyla kadın, çocuk, engelli ve yaşlı, şehit yakınları ve gazilerle ilgili gelen çağrılar değerlendirilerek rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmektedir.
ALO 144 Sosyal Yardımlar: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından yürütülen şartlı eğitim/sağlık yardımları, kömür yardımı, gıda yardımı, engelli aylığı, eşi vefat eden kadınlara yapılan yardımlar, tüp bebek yardımı, barınma yardımı vb. yardımlar ile proje destekleri hakkında yapılan her türlü talep, öneri ve şikayetler alınmakta, veri tabanı incelenerek arayan kişiye başvurusunun durumu hakkında bilgi verilmekte, ilgili İl/İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına yönlendirme yapılmaktadır.